Wet kwaliteitsborging (Wkb)

Toetsing Bbl-eisen (Bouwbesluit) 

In Nederland moet er conform het Bouwbesluit (in de toekomst Bbl, Besluit Bouwwerken Leefomgeving) gebouwd worden. Deze technische eisen in de Bbl, waaraan minimaal moet worden voldaan, blijven ook bij de komst van de Wet kwaliteitsborging per 1 januari 2024 onveranderd van kracht.

Qua technische eisen verandert er dus niets. Wat met de Wkb wel verandert is dat aannemers en onderaannemers moeten aantonen dat de werkzaamheden zijn uitgevoerd volgens de geldende regels (zoals vastgelegd in de Bbl). Dit brengt organisatorische veranderingen met zich mee, zoals een verplichte dossiervorming en een toetsing door een onafhankelijke kwaliteitsborger. Dit laatste betekent dat de toetsing aan de bouwtechnische eisen niet langer meer vooraf door de gemeente gebeurt maar gedurende het bouwproces door een onafhankelijke partij, de kwaliteitsborger.

Nieuwe eisen vanuit het Burgerlijk Wetboek

Met de komst van de Wkb vinden er ook enkele aanpassingen plaats in het Burgerlijk Wetboek m.b.t. de aansprakelijkheid van aannemers en onderaannemers. Zo blijft de aannemer aansprakelijk voor gebreken die bij oplevering niet zijn ontdekt, tenzij de aannemer kan aantonen dat het gebrek er op het moment van oplevering niet was (BW art. 7:758 lid 4). De bewijslast ligt dus bij de aannemer. Daarnaast is de aannemer verplicht fouten in de opdracht schriftelijk en ondubbelzinnig te melden bij de opdrachtgever (BW art. 7:754 lid 2).

Een hieraan gekoppelde aanpassing is dat de laatste 5% van de aanneemsom pas betaald hoeft te worden als alle tekortkomingen zijn verholpen. Nu is dat bij oplevering.

Ook heeft de aannemer een informatieplicht naar de bouwconsument toe, zoals de aantoonbare aanwezigheid van een verzekering voor de bouwwerkzaamheden en info over het vervallen en mogelijk verlengen van het bouwdepot.

De laatste aanpassing is dat de aannemer verplicht is een consumentendossier aan te leveren bij oplevering. Dit dossier moet volledig inzicht geven in de nakoming van de gemaakte overeenkomst (BW art. 7:757a) en bevat in ieder geval:

• Tekeningen en berekeningen m.b.t. het bouwwerk en de bijbehorende installaties.
• Een beschrijving van de toegepaste materialen en installaties, als ook van de gebruiksfuncties van het bouwwerk.
• Gegevens en bescheiden die nodig zijn voor het gebruik en onderhoud van het bouwwerk.

Met de invoering van de Wkb en de aanpassingen in het Burgerlijk Wetboek worden 3 hoofddoelen nagestreefd:

• Een verbeterde (borging van de) bouwkwaliteit met duidelijke afbakening van verantwoordelijkheden.
• Bescherming van de opdrachtgever/consument, met meer zekerheid dat zij ook daadwerkelijk krijgen hetgeen ze hebben gekocht.
• Het stimuleren van kwaliteitsverbetering en faalkostenvermindering.

Nieuwbouw

Bij invoering van de Wkb geldt deze vooralsnog alleen voor eenvoudige bouwprojecten (gevolgklasse 1), zoals grondgebonden eengezinswoningen (vrijstaande, twee-onder-een-kap en rijtjeswoningen), woonboten, vakantiewoningen, bedrijfspanden met maximaal 2 bouwlagen. Deze video geeft een verdere uitleg van gevolgklasse 1 bouwprojecten.

In een latere fase zal worden bepaald of de wet ook gaat gelden voor complexere bouwprojecten (gevolgklasse 2 en 3). De uitbreiding van de aansprakelijkheid geldt wel direct voor alle bouwprojecten in alle gevolgklassen.

Renovatie

De WKB gaat ook gelden voor alle vergunningsplichtige verbouw. De invoerdatum van 1 januari 2024 is hiervoor nog niet definitief. De Eerste Kamer moet hierover nog een definitief besluit nemen.

De Wkb geldt voor aannemers en onderaannemers. Iedereen die werk aanneemt is aannemer. Dit kunnen dus ook dakdekkers, montagebedrijven, gevelbouwers en installateurs zijn. Zij allen moeten aantonen dat de werkzaamheden zijn uitgevoerd volgens de geldende regels en moeten zich dus houden aan de organisatorische verplichtingen en de toetsing door een kwaliteitsborger. Daarnaast gelden voor hen natuurlijk ook nog de wettelijke verplichtingen uit het aangepast Burgerlijk Wetboek.

Een kwaliteitsborger is een onpartijdige en onafhankelijke derde partij. Het is geen overheidsinstantie maar een commerciële dienstverlener die geautoriseerd is om als kwaliteitsborger te fungeren.

Een borger moet gecertificeerd zijn voor een toetsingsinstrument. Een instrument is een vastgelegde werkwijze hoe er toezicht wordt gehouden op de kwaliteit van het bouwwerk.

In het openbaar toegankelijk register Toelatingsorganisatie Kwaliteitsborging Bouw (LkoKB) is informatie beschikbaar over toegelaten instrumenten en over de kwaliteitsborgers. De keuze van de borger ligt officieel bij de vergunninghouder/opdrachtgever maar in de praktijk zal dit veelal de aannemer zijn.

Vergunningaanvraag

Voor de vergunningsaanvraag van de Omgevingswet controleert de kwaliteitsborger of het ontwerp en de tekeningen voldoen aan de eisen van het Bbl. Optioneel, maar niet verplicht, is de toetsing door de borger of er aan alle tussen opdrachtgever en aannemer vastgelegde contractueel eisen wordt voldaan.

De gemeente toetst niet meer of een bouwplan voldoet aan de wettelijke technische eisen en oefent later ook geen toezicht meer uit tijdens de bouw. De gemeente blijft wel controleren of het bouwplan binnen het bestemmingsplan van de gemeente past. Het schetsplan wordt dus nog steeds voorgelegd aan de welstandcommissie. De vergunningaanvraag moet uiterlijk 8 weken voor start van de bouw worden ingediend.

Melding bouwactiviteit

Uiterlijk 4 weken voor de bouwstart moet een borgingsplan met risicobeoordeling overlegd worden bij de gemeente. Ook moet melding gemaakt worden van de naam van de gekozen kwaliteitsborger en van het instrument dat gehanteerd gaat worden. De gemeente controleert of de stukken compleet zijn en of er gewerkt wordt met een erkende kwaliteitsborger en instrument. De start van de bouw moet 2 dagen vooraf gemeld worden bij de gemeente.

Bouwfase

De kwaliteitsborger houdt tijdens de bouw toezicht op de kwaliteit. Hij voert inspecties uit op basis van het borgingsplan en het toetsingsinstrument. Bij een laag risiconiveau wordt er steekproefsgewijs gecontroleerd en bij een hoog risiconiveau (zoals bijv. aansluitingen van het dak op de gevel) vindt er vrijwel altijd een visuele of fysieke controle plaats.

Om aan te tonen dat aan de wettelijke bouwtechnische eisen wordt voldaan, wordt er ook bewijslast gevraagd aan de aannemer. Denk hierbij aan de toevoeging van foto’s, attesten, verwerkingsvoorschriften en certificaten aan het dossier bevoegd gezag (zie ook ‘oplevering’). Om aannemers te helpen bij het verzamelen van bewijs en het doorlopen van de juiste stappen zijn er diverse software-programma’s beschikbaar.

De gemeente houdt tijdens de bouw alleen nog maar in de gaten of er niet te veel hinder ontstaat voor de omgeving. Wanneer de kwaliteitsborger of de gemeente een probleem constateert, kan de gemeente de bouw stilleggen.

Oplevering

Als alle werkzaamheden zijn voltooid, controleert de kwaliteitsborger het functioneren van het bouwwerk en of aan alle bouwtechnische eisen zijn voldaan. Als er een ‘gerechtvaardigd vertrouwen’ is in de technische kwaliteit van het gebouw geeft hij een verklaring af die toegevoegd wordt aan het dossier bevoegd gezag. Dit opleverdossier wordt overhandigt aan de vergunninghouder/opdrachtgever die het vervolgens inlevert bij de gemeente. De gemeente heeft vervolgens 2 weken de tijd om de gereedmelding te beoordelen. Bij goedkeuring of bij geen bericht mag het gebouw bewoond worden, niet eerder.